BA.5 có nguy cơ lấn át biến thể cũ
Tại cuộc gặp mặt cung cấp thông tin y tế năm 2022 do Bộ Y tế tổ chức chiều 27/6, GS.TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cho biết mặc dù số mắc và tử vong do Covid-19 trên toàn cầu có xu hướng giảm. Tuy nhiên, ở một số khu vực dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp, xuất hiện các biến chủng mới.
Hiện nay, nhiều quốc gia đã dỡ bỏ một phần hoặc hoàn toàn các biện pháp phòng chống dịch nên nguy cơ dịch quay trở lại là hoàn toàn có thể.
"Trên thế giới số mắc Covid-19 hiện tăng 8%, tử vong giảm 3%. Tuy nhiên, nhiều nước đang lo ngại bùng phát mới trong mùa hè. Trên thế giới số mắc chưa ổn định có lúc tăng, lúc giảm, không đồng đều giữa các khu vực. Chẳng hạn tại khu vực châu Phi có sự gia tăng số mắc, tử vong; tại khu vực Tây Thái Bình Dương gia tăng ca tử vong”, ông Lân cho hay.
Bên cạnh đó, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng cũng lưu ý là trước đây lưu hành chủ yếu hai biến thể phụ của Omicron là BA.1, BA.2, đến nay một số nước ở khu vực châu Âu và Mỹ đã xuất hiện biến thể phụ BA.4, BA.5 và bắt đầu có sự gia tăng về số mắc.
"Trung tâm Kiểm soát phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh châu Âu nhận định, biến thể phụ BA.4 và BA.5 của Omicron đã ghi nhận tại nhiều nước châu Âu và gia tăng tại một số nước trong những tuần gần đây đồng thời khuyến cáo các quốc gia cần duy trì biện pháp ứng phó như tiêm vắc-xin tăng cường, mũi nhắc lại cho những nhóm có nguy cơ mắc bệnh, tăng cường hệ thống giám sát trọng điểm", ông Lân nói.
Theo Cục trưởng Phan Trọng Lân, hiện nay thế giới vẫn đang tiếp tục đánh giá về tính lây lan của hai biến thể phụ mới BA.4, BA.5. Tuy nhiên, một số đánh giá nhỏ lẻ ban đầu cho thấy hai biến thể phụ này lây lan nhanh hơn biến thể BA.1 và BA.2.
Về khả năng gây bệnh nặng, hiện chưa có bằng chứng cụ thể, tuy nhiên một số nghiên cứu cho thấy có biểu hiện tăng nặng tại khu vực châu Phi. Dù vậy, để có bức tranh tổng thể cần thêm nghiên cứu tại châu Âu, Mỹ.
Tổ chức Y tế Thế giới nhận định thế giới giới vẫn đang trong đại dịch. Đồng thời, cảnh báo biến chủng mới làm dịch bệnh phức tạp và gia tăng trở lại. Omicron hiện là biến phổ biến nhưng chưa phải là biến thể cuối cùng. Vì thế, các nước vẫn cần tiếp tục duy trì các biện pháp ứng phó như tiêm vắc-xin, giám sát trọng điểm…
GS.TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế thông tin tại buổi họp báo.
Tại Việt Nam, hiện vẫn duy trì đà giảm số ca mắc mới, tỉ lệ chết/mắc rất thấp, lưu hành chủ yếu là biến thể BA.2 của Omicron có biểu hiện lâm sàng nhẹ.
Số mắc ghi nhận chủ yếu ở phía Bắc, trong 2 tháng qua là 107.000 ca, cao gấp 10 lần phía Nam, số mắc khu vực miền Trung cao gấp 2 lần khu vực Tây Nguyên. Hầu hết các tỉnh đều ghi nhận xu thế giảm.
“Có được điều này một phần do Việt Nam đạt tỉ lệ tiêm chủng cao. Chúng ta đã có những chiến dịch để bảo vệ người nguy cơ cao”, ông Lân nói.
Thời gian qua, hệ thống giám sát phòng chống bệnh truyền nhiễm tại Việt Nam đã liên tục phát huy việc giám sát và qua giải trình tự gen cho thấy, hiện đã có sự xâm nhập biến thể phụ BA.5 của Omicron vào nước ta. Biến thể này có thể có nguy cơ lấn át biến thể cũ (BA.1 và BA.2).
Ông Lân nhấn mạnh: "Việc xâm nhập này là tất yếu vì các nước ở châu Âu, Mỹ cũng đã ghi nhận, với sự giao lưu đi lại như hiện nay thì điều này là bình thường. Bộ Y tế tiếp tục chủ động giám sát để điều chỉnh các biện pháp chống dịch an toàn, linh hoạt hiệu quả".
Bộ Y tế khuyến cáo người dân, đặc biệt là những nhóm có nguy cơ cần tiêm đúng lịch, đủ liều các mũi vắc-xin phòng Covid-19 nhắc lại theo khuyến cáo để có thể tăng cường miễn dịch chống lại các biến thể mới của dịch bệnh.
Virus Sars-CoV-2 luôn biến hóa khôn lường
Liên quan đến việc người dân không đồng ý tiêm nhắc lại mũi vắc-xin Covid-19 phải ký cam kết, thông tin tại buổi họp báo, ông Phan Trọng Lân, cho biết, việc tiêm vắc-xin là yêu cầu của phòng chống dịch, người dân cần đi tiêm đúng lịch.
“Chúng ta biết ký cam kết là cam kết giữa 2 bên trong thực hiện trách nhiệm. Ký cam kết thể hiện chúng ta đặt vai trò cao hơn nữa công tác phòng chống dịch trong giai đoạn bình thường mới và tiếp theo khi xuất hiện các biến chủng mới. Việc ký cam kết trách nhiệm các bên là cần thiết”, ông Lân khẳng định.
Cục trưởng Cục Y tế dự phòng lý giải, việc này để chính quyền, người dân rõ hơn về các biến thể mới và hiệu quả vắc-xin cũng như ứng phó biến thể mới.
Cũng theo ông Lân, virus Sars-CoV-2 luôn biến hóa khôn lường. Trên thế giới người ta đánh giá biến hóa của nó với 5 tiêu chí. Trong đó có độ lây lan, mức độ nặng, tăng sức chịu đựng với vắc-xin, giảm hiệu quả điều trị cũng như chẩn đoán…
Qua theo dõi dịch bệnh Covid-19 sau 2,5 năm, ông Lân khẳng định: “Thực sự virus này biến hóa khôn lường. Bình thường đại dịch đi theo xu hướng tăng lây lan, giảm lần xu thế dịch hoặc là biến mất hoặc trở thành bệnh lưu hành. Tuy nhiên, SARS-CoV-2 biến hóa khôn lường. Chúng ta trải qua 5 đợt dịch, trong đó chủng Omicron có đến 5 biến thể phụ, sự biến hóa này chúng ta không thể lường”.
Tháng 9/2021 khi xuất hiện biến chủng Delta lây lan nhanh chúng ta nghĩ đến kịch bản xem Covid-19 như bệnh lưu hành, nhưng sau đó Omicron lại xuất hiện lây lan quá nhanh. Tiếp theo biến thể BA.4, BA.5 hiện nay còn lây lan nhanh hơn.
“Thông điệp Tổ chức Y tế thế giới rất rõ, nơi nào chưa an toàn có nghĩa là vùng chưa tiêm chủng vắc-xin và có nguy cơ kết hợp trở thành biến thể mới, điều này luôn luôn tiềm ẩn. Một điều chúng ta thấy vắc-xin khác nhau giữa đáp ứng với các biến thể nhưng giảm nặng, tử vong”, ông Lân khẳng định.
Về kịch bản mới khi xuất hiện các biến thể mới, ông Lân nói, nếu các biến thể mới không ảnh hưởng gì hoặc lây lan nhanh như BA.4, BA.5 nhưng vắc-xin vẫn hiệu lực, nên phải tiêm theo khuyến cáo.
“Trường hợp biến thể mới lây lan nhanh và kháng vắc-xin thì biện pháp chống dịch không đơn thuần chỉ là vắc-xin, mà khi đó có biện pháp tổng thể vừa hành chính xã hội vừa vắc-xin”, ông Lân nói.
